1299’dan 1922’ye kadar dönem dönem birkaç kıtaya birden hükmeden büyük Osmanlı Devleti’nin bazı padişahlarının en büyük özelliği, son derece zeki ve bilge olmaları idi. Dile kolay, tam 623 sene ayakta kalmasının başka bir açıklaması da olamazdı herhalde. Osmanlı sultanlarının tarihe damga vumuş söz ve diyalogları ise bizim için en büyük kanıt. Aradan asırlar geçse de hâlâ unutulmayan, sosyal medyada da sürekli karşımıza çıkan bu sözlerin haklılığını şimdi daha iyi anlıyoruz.

Osmanlı padişahlarından unutulmayan sözleri içinde özeleştiri de göreceksiniz, kahramanlık sözleri de. Yazımızın sonundaki diyalog bölümünü de okumayı unutmayın. İşte Osmanlı padişahlarının hem tarihe hem de hafızalara kazınmış efsane söz ve diyalogları;

 

36. Sultan II. Abdulhamid Han

Cevizin kabuğunu kırıp özüne inmeyen, cevizin hepsini kabuk zanneder.

 

35. Yıldırım Bayezid

Yenileceğinden korkan, daima yenilir.

 

34. Sultan II. Abdulhamid Han

Düşmanın kurtuluş reçetesi öldürmek içindir. Esaretin bir çeşidi de borçlandırmadır.

 

33. Osman Gazi

Bir yeri elde tutmak, o yeri fethetmekten daha zordur.

 

32. Orhan Gazi

Oğlu Murat Gazi’ye vasiyeti :

Oğul! Cennet mekan babam Osman Gazi Han bir avuç toprağı beylik yaptı. Biz Allah’ın izniyle beyliği sultanlığa çevirdik. Sen daha da büyüğünü yapacaksın! Osmanlı’ya iki kıta üzerine hükmetmek yetmez. Zira İ’la-yı kelimetullah (Allahü tealanın ismi şerifini yüceltmek, İslamiyet’i yaymak) azmi iki kıtaya sığmayacak yüce bir azimdir.

 

31. Fatih Sultan Mehmet Han

Yapmak istediğimi sakalımın bir teli bile bilseydi, sakalımın o telini hemen koparır ve yakardım..

 

30. Fatih Sultan Mehmet Han

Dünya devleti ebedi değildir. Fani cihanda hiç kimse de ölümsüz değildir. İnsanların dünyada nefesleri sayılıdır ve ölümsüzlük kapısı kapalıdır.

 

29. II. Mustafa

Gidin, daha çok müttefik ve daha büyük ordularla karşıma çıkın ki, kazanacağım şan ve zafer de daha büyük olsun!

 

28. Yavuz Sultan Selim

Devletleri yıkan tüm hatanın altında, nice gururun gafleti yatar.

 

27. Yavuz Sultan Selim

Şah İsmail’e;

Şahım, sen herkesi sadık yar sanma. Sen herkesi dost mu sandın? Belki o, düşman olur. Sadık ol, belki o alemde komutan olur. Yar olur, düşman olur, komutan olur, sevgili olur.

 

26. Sultan II. Abdulhamid Han

Savaş, yalnız sınırlarda olmaz. Savaş bir milletin topyekün ateşe girmesidir. Eğer bu bütünlük sağlanmamışsa zafer tesadüfi, yenilgi kaderdir.

 

25. Sultan II. Abdulhamid Han

Millet birbirini kırıp geçireceğine bırakın beni öldürsün. İcabı halinde donanmayı kaybetmemek için canımı vermeye hazırım.

 

24. III. Mehmed

Ceddimiz, devletimizin kurucusu Osman Gazi Hazretlerinden, büyük dedemiz Kanuni Sultan Süleyman’a kadar bütün padişahlar askerin önünde sefere çıkmışlardır. Dedemiz Sultan İkinci Selim’le (II. Selim) cennetmekan pederimiz Sultan Murad (III. Murat) bu usulü bozdular. Biz dahi, başlangıçta seferi paşalarımıza ısmarlamakla hataya düştük. Asker evlatlarımız bizi başlarında görmek isterler. Kararımız odur ki yakında sefere çıkacağız. Hazırlıklar tamamlansın. Küffara haddini bildirmeye gitmek gerekir.

 

23. III. Mehmed

Sancak-ı Şerifi sana, seni Yüce Allah’a emanet eyledim. Tatar Hanı’nın sayı ile amel eyle, onun sözünden dışarı çıkma! (Baltacı Mehmet Paşa’ya)

 

22. Fatih Sultan Mehmet

İmparatorunuza söyleyin, şimdiki Osmanlı padişahı öncekilere benzemez. Bizim gücümüzün ulaştığı yerlere, sizin imparatorunuzun hayalleri bile ulaşamaz.

 

21. Sultan IV. Murad

Allah, peygamber korkusu bilmez alçaklar! Unutmayın ki, intikam gecikir ama asla yaşlanmaz!

 

20. Sultan IV. Murad

Bağdat’ı almaya çalışmak, Bağdat’ın kendinden daha mı güzeldi ne?!

 

19. Yavuz Sultan Selim

Bu dünya iki padişaha yetecek kadar büyük değildir.

 

18. V. Mehmet Reşat Paşa

Ben Osmanlı Padişahı, İslâm Halifesi, fakat her şeyden evvel Türk Hakanıyım.

 

17. Sultan II. Abdulhamid Han

Tarih değil, hatalar tekerrür ediyor!

 

16. II. Ahmed

Bak Paşa, sana devlet işlerini doğrulukla yapasın, harbe gidesin, dedim. Gitmedin. Hizmetinde bulunan çalışkan kulları yakasından tutup zorla dışarı atmak cesaretini gösterdin. Ağalara araba gönderdin, yeniçeriler ayaklandı dedin. Ben de zorba aradım. Meğer zorbaların başı senmişsin!

 

15. Kanuni Sultan Süleyman

Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi, olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi.

 

14. Orhan Gazi

Adaletin en kötüsü geç tecelli edenidir. Sonunda hüküm isabetli olsa da, geciken adalet zulümdür.

 

13. III. Mehmed

Valide, biz Sultan oğlu sultanız, kullanmayacaksak Eyüp Sultan Camii’nde bu kılıcı niçin kuşandık? Kararımız karardır, sefere çıkacağız. Taht uğruna devleti feda etmeyiz.

 

12. Fatih Sultan Mehmet

Ey konstantiniye, ya sen beni alırsın, ya ben seni alırım!

 

11. Sultan II. Abdulhamid Han

Hak arayan varsa, hakkını verin. Baş kaldıran varsa, başını kesin.

 

10. II. Mahmud

Kılıç kınından çıkmadıkça it sürüsü dağılmaz.

 

9. Sultan IV. Murad

Yardım almaya alışan, emir almaya da alışır!

 

8. VI. Mehmed Vahideddin

Facialara kalkan olamadım ise de; siper sâika (paratoner) vazifesi gördüm… Bütün musibetleri üzerime çektim. Kendimi feda ederek vatanı kurtarmaya çalıştım. Dinine, devletine, vatanıma ve milletine hıyanet edenlerin aziz Allah’ın kahreden kudretli gücüne hedef olması için yakarıyorum.. Her tarafı istilâ eden inkılâb ve ihtiras içinde karşı koyma yahut başeğme imkânını bulamadım. Kamuoyuna sükûn ve durumda açıklık belirinceye kadar İstanbul’dan geçici olarak ayrılmaya karar verdim.. Vekili olduğum şanı yüce peygamberin yaptığını yaptım, hicret ettim.. Elbet bir gün hak kuvvete üstün gelecek ve necîb milletimiz hakikatleri öğrenecektir.. Biz her şey olabiliriz. Cahil, tecrübesiz, hatalı bir siyasete kapılmış olabilir ve zararlar da verebiliriz ama Osmanoğlu olarak nasıl vatan haini olabiliriz?

 

7. Yavuz Sultan Selim

Kılıcımız parladıkça düşmanın gözü ondan ayrılıp bizi göremez. Ama Allah esirgesin, bir gün paslanır da yaltırıklanmazsa düşman bizi görmek değil, bir de tepeden bakar.

 

6. II. Selim

Ayrılıktan sızlanmanın vaktinde acılı bülbülüz, ateş kesilir saba yeli gül bahçemizden geçse.

 

5. II. Mustafa

Bana ağırlık ve hazine lazım değil. Yerinde kuru ekmek yerim. Vücudumu din uğruna esirgemem. Her ne denli zahmet arzulanırsa, sabr-ü tahammül eylerim. Halka hizmet tamama ermeyince seferden dönmem. Elbette kendim giderim!

 

4. II. Mustafa

Zevk, sefa ve rahatı kendimize haram eylemişizdir.

 

3. Sultan II. Abdulhamid Han

Bir karış dahi olsa vatan toprağını satmam, zira bu vatan bana değil milletime aittir. Milletim de bu toprakları ancak aldığı fiyata verir. Çünkü bu topraklar kanla alınmıştır, kanla verilir!

 

2. Sultan II. Abdulhamid Han

Beni evhamlı sanıyorlardı HAYIR! Ben sadece gafil değildim, o kadar. Kırk yıl şu devletlerin birbirine düşmesini bekledim. Onlar birbirlerine düştü, şimdi ben tahtta değilim.

 

1. Yavuz Sultan Selim

Cesaret insanı zafere , kararsızlık tehlikeye , korkaklık ise ölüme götürür.

Unutulmaz Diyaloglar

1. Fatih Sultan Mehmet’in Babasına Mektubu

“Baba,
Eğer Padişah siz iseniz geliniz ve ordunun başına geçiniz, yok eğer padişah ben isem size emrediyorum, gelip ordunun başına geçiniz.”

 

2. Fatih Sultan Mehmet’in Vatandaşa Cevabı

Bir gün Fatih Sultan Mehmet şehri dolaşmaya çıkar. Derken bir vatandaş yanına gelir ve ona: “Hünkarım, sizin mal varlığınızın ve saltanatınızın yarısını istiyorum” der. Sultan ona ne hakla istediğini sorar. Vatandaş “Sultan ile kardeş olduklarını” söyler. Padişah, bu kardeşliğin nereden geldiğini sorduğunda ise ona “İkimizde Hz. Adem’in çocukları değil miyiz?” diye cevap verir. Bunun üzerine Fatih, yanındakilere adama 1 altın vermelerini emretti. Sonra da Padişah, verilen bir altınla hayal kırıklığına uğramış adamın kulağına eğilerek şunları söyledi: “Ey kardeş! Şu 1 altını al ve hemen buradan uzaklaş. Eğer diğer kardeşlerimiz bunu duyarlarsa sana bir altın bile düşmez!”

 

3. Sokullu Mehmed Paşa’nın Venedik Büyükelçisi Barbaro’ya Cevabı

Osmanlı donanmasının ilk defa bozguna uğradığı İnebahtı Deniz Savaşı’ndan sonra II. Selim’in emriyle yeni bir donanma kurulur. Donanmayı kurmakla görevlendirilen Kılıç Ali Paşa, bahar ayında donanmayı her şeyi ile hazırlamıştı. İnebahtı’da Kıbrıs’ı almak için uğraşan Haçlı Armadası bu amacına ulaşamamıştı. İnebahtı bozgununun sorumlusu olan Sokullu Mehmed Paşa, 7 Mart 1573’de Venedik büyükelçisi Barbaro’ya: “Biz sizden Kıbrıs Krallığı’nı alarak kolunuzu kestik. Siz ise donanmamızı yenmekle bizim sakalımızı tıraş ettiniz. Kesilen kol yerine gelmez ama tıraş edilen sakal daha gür biter.”

 

4. Kanuni Sultan Süleyman ve Yahya Efendi Arasındaki Diyalog

 

Devlet gücü ve zenginliğinin dünyada zirve noktaya ulaştığı bir zamanda Kanuni Sultan Süleyman, büyük alimlerden Yahya Efendi’ye sorar:

– Bir devlet hangi hallerde çöker?

– “Sultanım, bir devlette zulüm yayılsa, haksızlık şâyi olsa, işitenler neme lazım deyip uzaklaşsalar, sonra koyunları kurtlar değil de çobanlar yese, bilenler bunu söylemeyip sussa, gizleseler, fakirlerin, muhtaçların, yoksulların, kimsesizlerin feryadı göklere çıksa ve bunu da taşlardan başkası işitmese, işte o zaman devletin sonu görünür. Ardından devlet hazinesi boşalır, halkın itimat ve hürmeti sarsılır. Asayişe itaat hissi gider, halkta hürmet duygusu yok olur. Çöküş ve izmihlâl de böylece mukadder hale gelir…”

Derler ki dünya dört şeyle ayakta durur:

1- Alimlerin ilmi,
2- Salihlerin ibadeti,
3- Cömertlerin sahaveti (cömertliği),
4- Devlet adamının adaleti.

 

5. Kanuni Sultan Süleyman’ın Fransa İmparatoruna Mektubu

Dans, ilk defa Kanuni Sultan Süleyman’ın devrine denk gelen dönemde, Fransa’da yapılmaya başlanır. Bunu duyan Kanuni, Fransa imparatoruna bir mektup yazar. O mektupta aynen şöyle demektedir:
– Ey Fransa Kralı Fransuva! Sefir-i Kebirimden aldığım mazhara göre malumatım oldu ki, memleketinde dans namında Ala Mele-İnnas Fuhşiyyat ve Lubiyat yapıyormuşsun. İş bu Name-i Humayunumun eline vusulünden itibaren bu mel’anet rezalete son vermediğin takdirde, Ordu-yu Humayunumla gelip seni kahretmeye muktedir olurum.

Kanuni’nin bu mektubundan sonra Fransa’da yüz sene dans yapılmaz.

 

6. Yavuz Sultan Selim’in Şah İsmail’e Yazdığı Şiir

Yavuz Sultan Selim, padişah olmadan önce Şah İsmail’in ülkesine gider. Amacı da saraya girmenin yollarını aramaktır. Birden aklına Şah İsmail’in satrancı çok sevdiği gelir. Köylerde ve kasabalarda satranç oynayarak nam salmaya başlar. Şah İsmail de bu kişiyi merak eder ve yanına çağırır. Yavuz Sultan Selim ve Şah İsmail satranca başlar. Biraz zaman geçtikten sonra Yavuz Sultan Selim galip gelir. Şah İsmail bu duruma kızar ve Yavuz Sultan Selim’e “Sen nasıl Şah’ını şah mat etme cürretinde bulunursun” diyerek tokat atar. Yavuz Sultan Selim özür dileyerek ülkesine geri döner. Aradan zaman geçer ve ikisi bir savaşta karşı karşıya gelir. Bu savaşta, Yavuz Sultan Selim Şah İsmail’i yener ve bu şiiri yazar;

Sanma şahım/ herkesi sen/ sadıkhane / yar olur
Herkesi sen/ dostum sandın/ belki ol/ ağyar olur
Sadıkhane/belki ol/ alemde/ dildar olur
Yar olur/ ağyar olur/ dildar olur/ serdar olur

 

Şiirin tercümesi;

Şahım sen herkesi sadık yar sanma
Sen herkesi dost mu sandın belki o düşman olur
Sadık ol belki o alemde komutan olur
Yar olur, düşman olur, komutan olur, sevgili olur.

Bu şiiri önemli kılan en önemli detaylardan biri de Yavuz Sultan Selim’in yazdığı dörtlükteki mükemmel zeka göstergesidir. Şiirde ayırma işareti olan kelimeleri yukarıdan aşağı şekilde okursanız yine aynı şekilde okunur. Bu da Yavuz Sultan Selim’in hem şiirdeki ustalığına hem de mükemmel zekasına örnektir.

Yukarıdan aşağıya;

1.) Sanma şahım

herkesi sen

sadıkhane

yar olur

2.) Herkesi sen

dostum sandın

belki ol

ağyar olur

3.) Sadıkhane

belki ol

alemde

dildar olur

4.) Yar olur

ağyar olur

dildar olur

serdar olur